De waarschuwing

Een verrekijker biedt twee voordelen. Eén: je hoeft geen bril van Pearle aan te schaffen. Twee: je kunt het mededelingenbord ontcijferen dat – hoog boven het puin – op het verwoeste kantoortje van de brillen- en lenzenwinkel in Den Bosch hangt. Het is een vakantierooster. Tineke vliegt uit in week 28 en 29, Saloua in week 30 tot en met 32. Collega Luc heeft een neus voor onheil: hij had de eerste helft van maart vrij gevraagd.

Op de deur van Pearle hangt geen bordje ‘Wegens omstandigheden gesloten. Er is geen deur. Zaterdag zakte het hoekpand om 22 uur 52 minuten en 14 seconden in elkaar. Het klantadvies van Pearle om kraswerend glas met extra hardingslaag aan te schaffen, wint zo sterk aan geloofwaardigheid.

Heeft iemand deze gebeurtenis voorzien? Ja, Pearle zelf. In een spotje van de opticien uit 2006 roept een paragnoste met Brabants accent dat ze een ‘grôte roze wolluk’ ziet. Die voorspelling is uitgekomen. Op de kleur na. De wolk was niet roze maar stofgrijs.

Over de oorzaak doen veel verhalen de ronde. Favoriet zijn de samenzweringstheorieën, een kenmerk van wankele tijden. Sommige Bosschenaren wijten de catastrofe aan de bouw van het puthuis en aangrenzende kapelletje-op-paal. Uit een vertrouwelijk rapport zou blijken dat zelfs Maria de vermoede verschuivingen in de aardlagen niet heeft kunnen voorkomen. Anderen suggereren dat het een wraakactie is van het Barneveldse bouwbedrijf dat kort voor de instorting in het pand van Pearle aan het werk was. De gemeente zou eerdere daadkrachtige sloopvoorstellen van de Veluwse aannemer – de Bartenbrug in elf seconden plat, GZG in krap drie kwartier – als grootspraak hebben bestempeld. Dat zou kwaad bloed hebben gezet. Meest hardnekkige gerucht: een radicale afsplitsing van de Kring Vrienden van Den Bosch zou het zeventiende-eeuwse pand hebben opgeblazen vanwege zijn al te moderne uiterlijk. Volgens ingewijden eisen de activisten herbouw van het oorspronkelijke pand uit de dertiende eeuw.

Toch wijst alles op een strafexpeditie van Jheronimus Bosch zelf. De instorting past in de stoet van verschrikkingen in zijn werken. Doodsnood, pijnigingen en helse branden die hij schilderde, waren waarschuwingen aan de mens om verleidingen te weerstaan. Maar het helpt niet, ziet Bosch. Hebzucht, woede en andere zonden verblinden ons. Daar helpt geen bril van Pearle aan.

Met de ramp van zaterdag waarschuwt Bosch ons in stijl. Want Europa wiebelt, winkelketens bezwijken en het vertrouwen in de democratie wankelt. Dit is de eeuw van het instortingsgevaar. De sterkste aanwijzing voor de hand van Bosch is tot nu toe evenwel verzwegen. Tijd voor onthulling: vijf panden aan de Markt – waaronder Pearle en De Kleine Winst – vormen het doek voor beeld- en geluidsspektakel ‘Bosch by Night’. Afgelopen zaterdagavond repeteerden de technici. Zij lieten hun indrukwekkende projecties op de vijf gevels dansen. Een van de hoogtepunten van ‘Bosch by Night’ is de instorting van de vijf panden. Terwijl de beelden van de repetitie over de gevels schoven, bezweek het pand van Pearle. Dit is de eeuw waarin de werkelijkheid de film volgt.

Ook de miraculeuze ongeschondenheid van de De Kleine Winst – de aangrenzende souvernirswinkel – stut het vermoeden dat Bosch in het spel is. Want waarom zou de schilder zijn voormalige woonhuis en atelier willen verwoesten? Ongetwijfeld heeft Bosch ook de uitbaters van deze winkel willen sparen. Zij staan als zeer gelovig te boek.

Nu Bosch heeft gesproken, is het vooral zaak om zijn jubeljaar 2016 heelhuids door te komen. Dat kan door zijn toorn niet opnieuw te wekken. Kortom: leef verdraagzaam en ruimhartig. Wees niet gewelddadig, ijdel, jaloers of lui. Hebt u lak aan al deze goede raad? Koop een bouwhelm.

Bosch weet waar u woont.

__________________________________________

Publicatie in Brabants Dagblad: woensdag 2 maart 2016